Predmet br.: CH/99/2150
Podnosilac prijave: Đorđo UNKOVIĆ
Tužena strana: Federacija Bosne i Hercegovine
Datum uručenja: 9. novembar 2001. godine
                          10. maj 2002. godine (odluka o preispitivanju)

ODLUKA O PRIHVATLJIVOSTI I MERITUMU

Činjenice

Podnosilac prijave, državljanin Bosne i Hercegovine srpske nacionalnosti, je penzioner koji živi u Sarajevu. Početkom rata, kći podnosioca prijave, njen suprug i dvoje djece (u daljem tekstu: porodica Golubović), svi srpske nacionalnosti, živjeli su u Konjicu u Federaciji Bosne i Hercegovine. Podnosilac prijave je izgubio kontakt sa svojom kćerkom i njenom porodicom u ljeto 1992. godine. Nakon toga, podnosilac prijave je čuo glasine da je porodica njegove kćerke ubijena, ali nije primio nikakve zvanične informacije kojima bi se potvrdile takve glasine. U januaru 1999. godine, podnosilac prijave je saznao iz novina da su dva muškarca uhapšena zbog ubistva porodice Golubović u Konjicu početkom jula 1992. godine. Podnosilac prijave se žalio da su organi vlasti tužene Strane namjerno zadržavali informacije koje su se odnosile na sudbinu njegove kćeri ne obavještavajući ga o njima od 1992. do 1999. godine, te da je to kod njega prouzrokovalo "duševnu patnju, bol i tugu". On je tražio i kompenzaciju za ličnu imovinu koju su navodno ukrali izvršioci u vrijeme ubistava.

Prihvatljivost

Dom je našao da podnosilac prijave nije iscrpio domaće pravne lijekove u vezi sa zahtjevom za materijalnu kompenzaciju na ime nestale imovine porodice njegove kćerke, jer nije postavio svoj imovinsko-pravni zahtjev u krivičnom postupku protiv optuženih za ubistva i takođe nije pokrenuo parnični postupak protiv ovih ljudi ili protiv Federacije. Dom je, prema tome, proglasio neprihvatljivim dio prijave koji se odnosio na zahtjev za materijalnu kompenzaciju za nestalu imovinu porodice njegove kćerke.

Međutim, Dom je našao da se isto obrazloženje ne može primijeniti na zahtjev podnosioca prijave za nematerijalnu kompenzaciju za njegovu duševnu patnju. Pošto Domu nije bila poznata nijedna odredba u domaćem zakonu kojom Federacija pruža podnosiocu prijave efikasan domaći pravni lijek za odštetu za duševne patnje koju on nastoji nadoknaditi svojom prijavom pred Domom, a ni tužena Strana nije ukazala na to, Dom je zaključio da je zahtjev podnosioca prijave za nematerijalnu kompenzaciju prihvatljiv.

Prema tome, Dom je proglasio prihvatljivim dio prijave koji se odnosi na zahtjev podnosioca prijave po članovima 3, 8 i 13 Konvencije i njegove zahtjeve za nematerijalnu kompenzaciju u dijelu koji se odnosi na propuste tužene Strane sa kojima je nastavljeno nakon 14. decembra 1995. godine.

Meritum

Član 3 Konvencije

Podnosilac prijave je tvrdio da je pretrpio duševnu patnju kao rezultat neizvijesnosti oko sudbine njegove kćerke i njene porodice. On je saznao istinu tek sedam godina poslije ubistava i nakon pojavljivanja članaka u lokalnim novinama i nagađanjâ u vezi s ubistvima. U toku ovog produženog perioda odlaganja i brojnih prekida u istražnom i krivičnom postupku, podnosilac prijave je patio od straha, stresa i tuge nad sudbinom svoje kćerke i njene porodice, uključujući i njegova dva unuka. Dom nije našao razumno opravdanje za toliko trajanje ove patnje. Dom je radi toga zaključio da je tužena Strana, time što nije blagovremeno sprovela istragu niti je obavijestila podnosioca prijave o sudbini porodice njegove kćerke, povrijedila pravo podnosioca prijave prema članu 3, da ne bude izložen nehumanom i ponižavajućem postupanju u toku perioda od 14. decembra 1995. godine do 5. maja 1999. godine, kada je podnosilac prijave priznat kao oštećeni i kada mu je dozvoljeno da u tom svojstvu učestvuje u krivičnom postupku protiv ljudi koji su ubile porodicu njegove kćeri.

Član 8 Konvencije

Zapažajući da su žalbeni navodi podnosioca prijave prema članu 3 i članu 8 Konvencije u suštini isti i da se tiču propusta tužene Strane da blagovremeno sprovede istragu i obavijesti podnosioca prijave o sudbini porodice njegove kćerke, kao i u svjetlu zaključka Doma u vezi sa članom 3, Dom je zaključio da je nepotrebno posebno ispitati predmet prema članu 8 Konvencije.

Član 13 Konvencije

Dom je našao da u kontekstu predmeta koji podnosi rodbina u odnosu na stvarnu žrtvu zločina, pravo zaštićeno članom 13 obuhvaćeno je pravom zaštićenim članom 3 Konvencije. Dakle, uzimajući u obzir svoj zaključak da je došlo de povrede prava podnosioca prijave zaštićenog članom 3 Konvencije, Dom je zaključio da ne postoji posebna povreda člana 13 Konvencije.

Pravni lijekovi

Dom je naredio tuženoj Strani da podnosiocu prijave isplati 10.000 KM na ime nematerijalne kompenzacije za njegovu duševnu patnju.

Odluka usvojena 10. oktobra 2001. godine
Odluka uručena 9. novembra 2001. godine


ODLUKA O ZAHTJEVU ZA PREISPITIVANJE

Tužena Strana je prvenstveno osporavala odluku kao "neodrživu" i nepravičnu, jer su ubice porodice Golubović krivično gonjene i osuđene, a tužena Strana nije ni na koji način doprinjela patnji podnosioca prijave. Štaviše, tužena Strana se žalila da je prijava bila neprihvatljiva ratione temporis, pošto se ubistvo porodice Golubović desilo 10. jula 1992. godine. Plenarni Dom je odlučio da preispita odluku Vijeća II u cjelini i složio se sa obrazloženjem Vijeća I, koje je preporučilo da se odobri zahtjev za preispitivanje. Vijeće I je smatralo da zahtjev za preispitivanje postavlja ozbiljna pitanja u vezi sa prihvatljivošću prijave i primjenom sve prisutnije međunarodne sudske prakse koja priznaje zahtjev članova porodice po članu 3 Konvencije da ne budu podvrgnuti neljudskom i ponižavajućem postupanju kao rezultat njihove nemogućnosti da pribave informacije od nadležnih organa vlasti o sudbini i o mjestu gdje se nalaze njihovi najbliži koji su nestali pod okolnostima prijetećim po život. Vijeće I je takođe zapazilo da to pitanje pogađa mnoge građane Bosne i Hercegovine.

Odluka usvojena 10. januara 2002. godine


ODLUKA O PREISPITIVANJU

Prihvatljivost

U onom dijelu u kome se žalbeni zahtjevi podnosioca prijave odnose na propuste tužene Strane sa kojima je nastavljeno nakon 14. decembra 1995. godine, Dom je našao da ima nadležnost ratione temporis da preispita prijavu. Žalbeni navodi u pogledu povrede prava na mirno uživanje imovine u vezi sa izgubljenom ličnom imovinom porodice Golubović, koja je navodno ukradena u julu 1992. godine, a u vezi sa njihovim ubistvom, jasno je van nadležnosti Doma ratione temporis

Dom je tumačio da je jedan od zahtjeva podnosica prijave taj da je tužena Strana povrijedila njegovo pravo da učestvuje u krivičnom postupku protiv optuženih za ubistvo porodice Golubović i da je takođe povrijedila njegovo pravo da se na blagovremen i temeljan način riješi takav postupak. Domaći zakon predviđa da podnosilac prijave ima pravo da učestvuje u krivičnom postupku kao oštećeni. Međutim, ovo pravo po domaćem zakonu je van zaštita prema članu 6 koje se mogu primijeniti na krivični postupak i, prema tome, utvrđeno je da je žalbeni navod podnosioca prijave prema članu 6 u tom pogledu nespojiv ratione materiae sa Sporazumom i proglašen je neprihvatljivim.

U pogledu zaključka da je zahtjev podnosioca prijave za kompenzaciju za duševne patnje prihvatljiv, Dom je zapazio da član VIII(2)(a) Sporazuma o ljudskim pravima zahtijeva da podnosilac prijave iscrpi domaće pravne lijekove u vezi sa navodnim povredama, ali ne u vezi sa kompenzacijom za te povrede.

Dom je prijavu proglasio prihvatljivom prema članovima 3, 8 i 13 Konvencije.

Meritum

Član 3 Konvencije

Razmatrajući praksu Evropskog suda za ljudska prava, Dom je zapazio da se moraju razmotriti posebni faktori u vezi sa članom porodice podnosioca prijave koji se žali na povredu člana 3 za neljudsko postupanje zbog nepostojanja službene informacije o tome gdje se voljeni član porodice nalazi, kao i da se moraju uzeti u obzir i posebni faktori u odnosu na tuženu Stranu. Dom je zapazio da je očigledno da je podnosilac prijave trpio veliki strah, žalost i tugu zbog sudbine njegove kćerke i njene porodice. Međutim, uzimajući u obzir sve relevantne činioce, a posebno uspješno okončanje krivičnog sudskog postupka protiv ubica porodice Golubović, kao i teške poslijeratne okolnosti u Bosni i Hercegovini, Dom je zaključio da postupci tužene Strane prema podnosiocu prijave nisu dosegli nivo ozbiljnog lošeg postupanja koje bi se moralo smatrati "nehumanim ili ponižavajućim postupanjem" u smislu člana 3 Konvencije.

Član 8 Konvencije

Uzimajući u obzir relevantnu sudsku praksu Evropskog suda za ljudska prava, kao i svoje odluke, Dom je smatrao da informacija koja se tiče sudbine i podataka o mjestu gdje se nalazi član porodice spada u okvir "prava na poštivanje privatnog i porodičnog života". Kada takva informacija postoji u posjedu ili pod kontrolom tužene Strane, a tužena Strana samovoljno i bez opravdanja odbija da je otkrije članu porodice na njegov zahtjev uredno podnesen nadležnom organu tužene Strane ili Crvenom krstu, onda tužena Strana nije ispunila svoju pozitivnu obavezu da osigura pravo članu porodice. Priznajući da je bilo velikih odlaganja i proceduralnih prepreka prije nego što je podnosilac prijave upoznat sa svim relevantnim informacijama, ali zapažajući da su sve relevantne informacije otkrivene podnosiocu prijave tokom suđenja, Dom je zaključio da je tužena Strana ispunila svoju pozitivnu obavezu da osigura poštivanje prava podnosioca prijave zaštićenih članom 8 Konvencije.

Član 13 Konvencije

Dom je zapazio da su organi vlasti Federacije Bosne i Hercegovine sproveli istragu i krivični postupak u vezi sa ubistvom porodice Golubović i da je podnosiocu prijave ponuđena mogućnost da učestvuje u krivičnom postupku kao oštećeni. U toku ovog suđenja sve relevantne informacije su otkrivene. Dom je, prema tome, odlučio da nije došlo do povrede člana 13 Konvencije.

Pravni lijekovi

Pošto Dom nije utvrdio povredu prava podnosioca prijave zaštićenih Konvencijom, Dom je smatrao da nije pokrenuto nikakvo pitanje u vezi sa pravnim lijekovima.

Odluka usvojena 6. maja 2002. godine
Odluka uručena 10. maja 2002. godine